چوبها به سه دستهی کلی تقسیم میشوند و در هر دسته، صدها و بلکه هزاران گونهی مختلف از درختها جای میگیرد.
به بررسی انواع متداول چوب که برای نجاری و ساخت و ساز در دسترس هستند، میپردازیم و همچنین ویژگیها و کاربرد اصلی هر کدام را بیان میکنیم.
در ادامه انواع چوبها به ترتیب حروف الفبای نام انگلیسی آنها آورده شدهاند، بدین ترتیب اگر به دنبال گونهی خاصی از چوب هستید، میتوانید به آسانی آن را پیدا کنید.
طبقهبندی انواع چوبها
گونههای مختلف چوب برای نجاری، مبلمان و ساخت و ساز
پس از شناخت طبقهبندی چوبها، در ادامه میتوانیم به بررسی و معرفی گونههای متداول چوب بپردازیم. همانطور که گفتیم چوبها به سه دستهی کلی تقسیم میشوند و در هر دسته، صدها و بلکه هزاران گونهی مختلف از درختها جای میگیرد. در این بخش به بررسی انواع متداول چوب که برای نجاری و ساخت و ساز در دسترس هستند، میپردازیم و همچنین ویژگیها و کاربرد اصلی هر کدام را بیان میکنیم.
در ادامه انواع چوبها به ترتیب حروف الفبای نام انگلیسی آنها آورده شدهاند، بدین ترتیب اگر به دنبال گونهی خاصی از چوب هستید، میتوانید به آسانی آن را پیدا کنید.
نام انگلیسی: Alder
نام علمی: Alnus
نوع چوب: سخت چوب
محل رویش: آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و مرکزی
توسکا از انواع سختچوبها میباشد و اخیرا به دلیل زیبایی طبیعی، کارایی و تنوع عملکرد مورد توجه قرار گرفته است. محل رشد توسکا معمولاً در مناطق پرآب، مانند حاشیه رودخانهها و سواحل، و همچنین حاشیه جنگلهاست و داخل جنگل به ندرت رشد میکند. این درختان در تمامی کرهی زمین موجود هستند و دامنه انتشار آنها از ژاپن به سمت آسیای شرقی و شمال هیمالیا و سپس درون اروپا و شمال آفریقا ادامه دارد. در قارهی آمریکا نیز از شمال قاره و بخش شرقی کانادا، آنتاریو به سمت غرب و سپس جنوب و منطقه غربی آمریکای جنوبی و رشتهکوه آند و نیز در شیلی پراکندهاند.
این گونه فقط در بخش شمالی ایران وجود دارد و در جنگلهای مازندران، گرگان و گیلان، مناطق جنگلی طالقان، لاهیجان، آستارا و طالش که همه دارای خاکی مرطوب هستند، رشد میکند.
این چوب بلافاصله بعد از برش رنگی تقریبا سفید دارد، اما به سرعت و در مجاورت هوا و نور آفتاب به رنگ عسلی تغییر رنگ میدهد. فشردگی بافت آن متوسط بوده و طرح آن صاف میباشد که برای حکاکی، خراطی و ماشینکاری بسیار مناسب است. چوب توسکا همچنین سطحی هموار و صیقلی دارد و بنابراین پوششها و رنگهای مختلفی بر روی آن قابل استفاده میباشد.
اندازهی درخت توسکا خیلی بزرگ نیست، بنابراین تقطعات یک تکهی بزرگ و قطور ازین چوب کمیاب و گران است.
این چوب در صنایع مبلمان و کابینتسازی به وفور استفاده میشود، همچنین در ساخت قاب عکس و سایر لوازم دکوراتیو نیز طرفداران زیادی دارد.
یکی از کاربردهای تخصصی چوب توسکا، در تولید بندهی گیتار الکتریک میباشد. صدایی که با این چوب تولید میشود بسیار شفاف بوده و با چوب دیگری قابل دستیابی نیست. این چوب در ساخت گیتار الکتریک حتی از چوبهای گرانقیمتی مثل ماهون نیز مطلوبیت بیشتری دارد.
نام انگلیسی: Ash
نام علمی: Fraxinus
نوع چوب: سخت چوب
محل رویش: نواحی شمالی اروپا، آسیا و آمریکای شمالی
درخت زبان گنجشک از خانواده زیتون و بنفشه بوده و خود دارای 45 تا 65 گونهی متفاوت است و در اکثر نواحی اروپا، آسیا و آمریکای شمالی رشد میکند. این درخت دستهی سختچوبها قرار میگیرد.
اخیرا چوب درخت زبانگنجشک کمیاب شده، چرا که نوعی آفت بسیاری از این درختان را در سنین پایین از بین برده است. هرچند اگر درختان زبان گنجشک به صورت بومی در منطقهی زندگی شما رشد میکنند، ممکن است دستیابی به این چوب برای شما آسانتر باشد.
ویژگیها و استحکام چوب زبانگنجشک بسیار شبیه به چوب درخت بلوط سفید بوده و قیمت آن نیز بسیار پایینتر است. این چوب رنگ و پوششپذیری بسیار مناسبی دارد و در انواع پروژههای نجاری قابل استفاده است.
نام انگلیسی: Aspen
نام علمی: Populus Genus
نوع چوب: سخت چوب
محل رویش: مناطق سردسیر
سپیدار جزو سختچوبها بوده و در نواحی سردسیر (با تابستانهای خنک) و ارتفاعات رشد میکند. چوب سپیدار، به رنگ روشن بوده و انواع پوشش و رنگ بر روی آن قابل استفاده است. به دلیل کمیاب بودن، معمولا موارد استفادهی مخصوص به خود را دارد.
یکی از کاربردهای اختصاصی این چوب، در ساخت سونا میباشد. انتقال دهندهی گرما نمیباشد و در مجاورت رطوبت، تغییر شکل ناچیزی خواهد داشت. همچنین از آن جایی که رسانای گرما نیست، در برخی موارد در تولید چوب کبریت استفاده میشود.
ویژگیهای این چوب سبب میشود که انتخاب مناسبی برای دیوارهی کشو ها باشد چرا که تغییر شکل نمیدهد و مشکلی در مکانیزم باز و بسته شدن کشو ایجاد نمیکند. چوب سپیدار بی طعم و بی عطر بوده بنابراین برای تولید چوب غذاخوری (چاپستیک) و به طور کلی لوازم آشپزخانه ایدهآل میباشد.
نام انگلیسی: Balsa
نام علمی: Ochroma pyramidale
نوع چوب: سخت چوب
محل رویش: عموما بومی مناطق جنوبی مکزیک تا جنوب برزیل
بالسا چوبی بسیار سبک و از دستهی سختچوبها است و معمولا در کاردستی و سرگرمی استفاده میشود. دیدگاه نجارهای حرفهای نسبت به چوب بالسا معمولا منفی میباشد، اما به هرحال این چوب کاربردهای زیادی دارد.
اکثر ما در دوران کودکی با چوب بالسا کاردستیهای زیادی ساختهایم. هرچند این چوب از نظر نجارها تنها برای بازی کودکان مناسب میباشد، اما یکی از اولین و مهمترین عوامل آشنایی افراد با چوب و علاقهمندی به آن محسوب میشود.
چوب بالسا از اهمیت تاریخی نیز برخوردار است، زیرا بعضا در جنگ جهانی اول و دوم، در بخشهایی از هواپیماها و کشتیها ازین چوب استفاده شده است.
سرعت رشد بالسا بسیار زیاد، اما عمر آن کوتاه میباشد و پیش از رسیدن به سن 10 سالگی آن را قطع میکنند. درخت بالسا بومی نواحی مکزیک، آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی میباشد.
چوب بالسا از قابلیت شناوری بسیار خوبی برخوردار است و در ساخت کلک، قایقهای نجات و به طور کلی اجسام شناور از آن استفاده میشود.
تراکم چوب بالسا بسیار کم بوده و استحکام آن چندان زیاد نمیباشد. به همین دلیل بسیاری از افراد برای ساخت پروژههایی که نیاز به تحمل فشار و وزن بالا را دارد، چوب توس یا نمدار آمریکایی را ترجیح میدهند.
از طرفی دیگر، اگر قصد شما ساختن چیزی است که به راحتی قابلیت شکست و یا جدا شدن را داشته باشد (مانند سن تئاتر، صحنهی فیلمبرداری و غیره) چوب بالسا انتخاب بسیار مناسبی است.
سطح این چوب به خوبی قابلیت پذیرش انواع رنگ و پوشش را داراست و همچنین میتوان از آن به عنوان یک روکش چوبی ارزان قیمت استفاده کرد.
زمان سرهم بندی پروژههایی که با چوب بالسا ساخته شده، بهتر است که از انواع چسب استفاده کنید، چرا که میخ و پیچ برای این چوب مناسب نمیباشند. جهت برش صفحات نازک بالسا میتوان به راحتی از تیغ کاتر یا چاقوی تیز استفاده کرد.
نام انگلیسی: Bamboo
نام علمی: Bambusoideae
نوع چوب: سخت چوب
محل رویش: مناطق استوایی، نیمه استوایی و معتدل، آسیای جنوب شرقی، آمریکای جنوبی و جنوب شرقی ایالات متحده
هرچند بامبو نوعی علف محسوب میشود، اما به دلیل سختی و تراکم بالای بافت ساقههای آن، در ساخت محصولات مختلفی کاربرد دارد. بامبو در نبود آب و هوای استوایی رشد میکند، شامل گونههای متنوعی بوده که در مناطق گوناگونی رشد کرده و با یکدیگر تفاوت دارند.
گیاه بامبو ساقهای بلند و توخالی دارد. از این ساقهها میتوان به همان شکل طبیعی و یا با برش آن به شکل نوارهای باریک، میتوان از آن در ساخت لایههای نازک چوبی استفاده نمود. همچین این لایههای چوبی در تولید تختههای چندلایی مورد استفاده قرار میگیرند.
شاید به نظر برسد که بامبو بسیار سبک وزن، نرم و به راحتی قابل خم شدن و بریدن باشد، اما واقعیت این گونه نیست. بهتر است که بامبو با چوب درختان بلوط قرمز یا افرا مقایسه شود، زیرا استحکام و سختی مشابهی با آنها دارد.
یکی از پرطرفدارترین موارد استفادهی بامبو، در ساختن مبلمان مخصوص باغها، تزئینات باغچه و حصارها میباشد. همچنین بعضا در تولید کابینت، مبلمان و حتی کفپوشهای چوبی نیز از آن استفاده میگردد.
یکی از دلایل مقاومت بامبو در فضای باز و در برابر پوسیدگی، رویهی طبیعی موم مانند آن است. اگر قصد رنگ کردن یا چسب زدن بامبو را دارید، باید ابتدا سطح بیرونی آن را سمباده کنید تا چسب یا رنگ روی آن لیز نخورد. علیرغم مقاومت طبیعی بامیو، بهتر است که جهت افزایش طول عمر در فضای باز، نوعی پوشش محافظتی را روی آن اضافه کنید.
رطوبت موجود در هوا میتواند سبب تغییر در حجم بامبو شود. بنابراین بهتر است که پیش از شروع پروژه، به آن اجازه دهید که به شرایط محیطی عادت کند، خصوصا اگر آب و هوای محل زندگی شما با مکان رویش طبیعی گیاه متفاوت باشد.
نام انگلیسی: American Basswood, American Linden
نام علمی: Tilia americana
نوع چوب: سختچوب
محل رویش: آمریکای شمال شرقی
چوبی است سبک وزن، کِرِم رنگ و طرح بافت آن بسیار صاف و فشرده میباشد. پس از خشک شدن تا حدودی در برابر تغییر شکل مقاوم است.
چوب نمدار آمریکایی جزو سختچوبها بوده و مورد علاقهی چوب تراشها و خراطهای حرفهای میباشد. دلیل اصلی علاقه خراطهای حرفهای به این نوع چوب، راحتی کار کردن با آن است. همچنین برای علاقهمندان به ساخت مدلهای چوبی و مینیاتور چوبی، انتخاب مناسبی به شمار میرود.
این چوب عطر و طعم خاصی نداشته و نیز حساسیتزا نمیباشد، بنابراین انتخاب متداولی برای جعبههای نگهداری مواد غذایی و همچنین لوازم آشپزخانه میباشد. چوب نمدار معمولا به راحتی یافت میشود و قیمت آن نسبتا ارزان است.
ایجاد پوشش یکدست بر روی چوب نمدار کمی دشوار است. بنابراین در اکثر مواقع از ظاهر طبیعی چوب به همراه لاک روغنی شفاف یا رنگهای مختلف استفاده میشود.
نام انگلیسی: Beech (Beechwood)
نام علمی: Fagus
نوع چوب: سختچوب
محل رویش: نواحی معتدل اروپا، آسیا، آمریکای شمالی
نوعی سختچوب است که معمولا در تولید روکشهای چوبی، مبلمان و خراطی استفاده میشود. رنگ آن بسیار روشن و کرمی است و طرح بافت آن صاف و فشرده میباشد. گاهی اوقات رنگ آن زمینهی زرد و قرمز دارد.
چوبی بسیار محکم است و از ویژگیهای پرطرفدار آن، قابلیت خم کردن با بخار است. به همین جهت چوب راش انتخاب بسیار مناسبی برای ساخت مبلمان منزل میباشد. البته این ویژگی سبب شده که چوب راش در مقابل تغییر شکل و حجم در آب و هوای مرطوب ضعف داشته باشد.
اغلب در ساخت پیانو از چوب راش استفاده میشود. خصوصا قسمت خرک و سوزنیهای پیانو ازین چوب استفاده میشود.
چوب راش در بین سختچوبهای ارزان قیمت جای دارد و در اندازههای مختلف به صورت روکش و ورقههای نازک چوبی یافت میشود. اگر ابزار شما مناسب و تیز باشد، کار کردن با چوب راش بسیار آسان است. همچنین قابلیت چسبکاری و پذیرش پوشش مناسبی دارد.
نام انگلیسی: Birch
نام علمی: Betula
نوع چوب: سخت چوب
محل رویش: به طور گسترده در نیمکره شمالی
چوب توس یکی از انواع سختچوبها است که به آسانی یافت شده و نسبتا ارزان قیمت میباشد. خصوصا در چوببریهای محلی با قیمت مناسبی در دسترس میباشد.
چوب توس بسیار مستحکم بوده و تقریبا برای هر منظوری قابل استفاده میباشد. بسیاری از افراد از چوب توس به عنوان یک جایگزین ارزان قیمت چوب بلوط استفاده میکنند.
البته باید به این موضوع اشاره کنیم که اجرا کردن انواع پوششها بر روی سطح چوب توس کمی دشوار است. چرا که در اکثر مواقع پوششهای روغنی و لاکی بر روی این چوب ایجاد لکههای ناموزون میکنند. بنابراین بهترین و اقتصادیترین روش در استفاده از چوب توس، رنگ کردن آن است.
نام انگلیسی: Redwood
نام علمی: Sequoioideae
نوع چوب: نرم چوب
محل رویش: جنگلهای کالیفرنیای شمالی
سرخدار نوعی نرمچوب است که ویژگیهای اصلی آن اندازهی بسیار بزرگ درخت و رنگ قرمز چوب است. طرح بافت چوب سرخدار بسیار جالب و زیبا بوده و همانند خویشاوندانش انتخاب مناسبی برای استفاده در فضای باز به شمار میرود، چرا که در مقابل تغییرات آب و هوایی بسیار مقاوم است.
برخی از موارد کاربرد چوب سرخدار عبارتند از، ساخت راهآهن، دیوارهای حائل، کفسازی و ساخت حصار باغها. چوب سرخدار همچنین انتخاب مناسبی برای روکشهای چوبی، میزهای چوبی و پروژههای بزرگ کمد و کابینتسازی به شمار میرود.
منبع : irwpc.com